Skip to content

Toolkit Praten helpt

Nog steeds groeit gemiddeld één kind in iedere schoolklas op in een onveilige situatie. Ze worden verwaarloosd, psychisch of fysiek mishandeld of hebben te maken met seksueel misbruik.

School is een van de plekken waar signalen opgevangen kunnen worden en het gesprek met kinderen kan plaatsvinden. Het is ook de aangewezen plek om met kinderen te werken aan hun sociale weerbaarheid. Zodat kinderen leren wat hun grenzen, wensen en rechten zijn en weten waar ze terecht kunnen als ze hulp nodig hebben. Hier hoort ook bij dat professionals signalen van onveiligheid herkennen en op zoek gaan naar de juiste hulp of ondersteuning.

Toolkit voor basisonderwijs

De Taskforce Kindermishandeling Hart van Brabant ontwikkelde samen met partners zoals GGD Hart voor Brabant, IMW Tilburg, Sterk Huis en Stichting Groei Veilig, een toolkit voor basisscholen. Met veel informatie én instrumenten om te praten met kinderen. En om te werken aan deskundigheidsbevordering bij professionals. Begin september 2021 is de toolkit overhandigd aan iedere basisschool in regio Hart van Brabant.

Thema: Praten helpt

Leerkrachten kunnen in de klas met kinderen praten over de rechten van elk kind om veilig op te groeien. Zodat kinderen leren wat hun
grenzen, wensen en rechten zijn en weten waar ze terecht kunnen als ze hulp nodig hebben. Veel kinderen die kindermishandeling meemaken weten niet dat het niet normaal is wat hen overkomt. Andere leerlingen weten niet dat misschien een klasgenoot thuis in een onveilige situatie zit. Door er in de klas over te praten, komt het gesprek op gang en kan het taboe doorbroken worden. Praten helpt!

Op school aan de slag

Leerlijn weerbare kinderen in het PO

School is de aangewezen plek om al vanaf jonge leeftijd met kinderen te werken aan weerbaarheid. Met de leerlijn weerbare kinderen in het PO wordt op school een stevige basis gelegd voor de ontwikkeling van weerbare en veerkrachtige kinderen. De leerlijn biedt voor ieder leerjaar een passend programma.

Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling

Beroepskrachten in het onderwijs zijn verplicht om te werken volgens de vijf stappen van de meldcode bij vermoedens van huiselijk geweld of kindermishandeling. De meldcode helpt om bij signalen op dit gebied zo snel en adequaat mogelijk hulp te bieden. Elke school of instelling maakt de meldcode specifiek voor de eigen praktijk. Bijvoorbeeld door te benoemen wie de stappen moet doorlopen. Kennen alle beroepskrachten op jouw school de vijf stappen van de Meldcode? De boekenlegger helpt leerkrachten om het te onthouden.

Aanbod trainingen

Het Coördinatiepunt Trainingen wil álle professionals in de regio Hart van Brabant via training en voorlichting voorzien van dezelfde basiskennis rond huiselijk geweld en kindermishandeling en de 5 stappen van de Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling. Met dezelfde taal: wat is huiselijk geweld en kindermishandeling? Hoe kan ik signaleren en hoe kan ik handelen om op zoek te gaan naar hulp?

Webinars
Het Coördinatiepunt Trainingen organiseert regelmatig webinars die gratis te volgen zijn. Het actuele programma vind je onder activiteiten. Opnames van eerdere webinars vind je hier.  

Onderzoek: Het benutten van een krachtig signaal

Cees Hoefnagels, psycholoog en onderzoeker aan de Hogeschool Utrecht, onderzocht op basisscholen in Tilburg die met het Marietje Kessels Project werken of deze weerbaarheidstrainingen leiden tot meer onthullingen van kindermishandeling door de kinderen zelf. Hij onderzocht ook wat dit doet met de kinderen en met de leerkrachten.

TIP: Bespreek de samenvatting van het onderzoek met leerkrachten en ga aan de slag met de aanbevelingen.

Voor leerkrachten

In gesprek gaan over kindermishandeling

Hoe ga je met kinderen en ouders in gesprek over kindermishandeling? Belangrijk voor alle leerkrachten om dit te weten! Uit het boek ’’Praktijkboek praten met kinderen over kindermishandeling’’ van Marike van Gemert haalden wij een aantal concrete tips.

Signalenwijzer

Herken jij de signalen van kindermishandeling? Kindermishandeling is niet alleen fysiek geweld of seksueel misbruik. Het kan bijvoorbeeld ook gaan om uitschelden, kleineren of verwaarlozing. Kindermishandeling komt meer voor dan je denkt, in alle milieus en culturen. Kinderen die mishandeld worden houden dat vaak geheim, omdat ze zich schamen, bang zijn of zichzelf de schuld geven. Het is daarom belangrijk dat mensen in hun omgeving signalen herkennen en weten hoe ze kunnen helpen.

Handle with Care

Najaar 2021 gaat op 180 scholen in de regio Hart van Brabant Handle with Care van start. Handle with Care is een initiatief om kinderen die thuis betrokken zijn bij huiselijk geweld snel te steunen om zo de korte en lange termijneffecten van huiselijk geweld tegen te gaan. Door samenwerking tussen verschillende instanties is er binnen 24 uur na ernstig huiselijk geweld steun op school voor het kind. Simpel, snel, in een vertrouwde omgeving, en van grote waarde voor het kind.

Lesmateriaal Blue

Blue is een animatiefiguurtje dat kinderen leert dat het niet oké is als iemand je pijn doet of als er niet goed voor je wordt gezorgd. Blue is zelf slachtoffer van kindermishandeling, maar nu gaat het weer goed met hem. Blue helpt zijn vriendjes om erover te praten als het niet goed gaat thuis en wijst ze de weg naar hulp. Zo geeft Blue aan dat je kan praten met een volwassene of bellen met de kindertelefoon. Blue krijgt steeds nieuwe vriendjes die hij gaat helpen. De vriendjes van Blue hebben te maken met verschillende vormen van kindermishandeling.

Blue heeft ook een website voor kinderen: www.ikbenblue.nl. 

Blue en zijn vriendjes

Blue

Blue is zelf slachtoffer van kindermishandeling. Zijn ouders hadden vroeger geen aandacht voor hem en waren teveel bezig met eigen problemen. Hij had vaak honger en was veel alleen thuis. Gelukkig heeft hij hulp gevonden en gaat het nu weer goed met hem. Hij vertelt hierover in deze animatiefilm.

Yellow

De ouders van Yellow zijn gescheiden en maken heftige ruzies. Yellow wordt er verdrietig en bang van. Yellow denkt dat het door haar komt dat haar ouders zo boos zijn. Blue vertelt Yellow dat het niet haar schuld is en dat ze er altijd met iemand over kan praten. 

Yellow is een ontwerp van kinderen uit de groep Flamingo’s van basisschool Westerwel. De kinderen kozen voor een gele ster, omdat ze vinden dat iedereen een ster moet worden in praten over kindermishandeling.

Pink

De moeder van Pink ligt soms de hele dag in bed. Ze wil dan niks doen en doet boos tegen Pink. Ze zegt zelfs wel eens dat het door Pink komt dat ze zo doet. Daar wordt Pink heel verdrietig van. Maar dat laat hij aan niemand merken. Hij wil niet dat zijn broertje en zusje zien dat hij verdrietig is. Als een echte grote broer zorgt Pink ervoor dat zijn jongere broertje en zusje naar school gaan en eten krijgen.

Pink is een ontwerp van groep De Vinken van SBO Westerwel in Tilburg. Volgens de Vinken is Pink een soort van superheld omdat hij voor zijn broertje en zusje zorgt en daarom heeft Pink een stoere band om zijn hoofd. Pink lacht wel op het ontwerp, maar hij is ook echt wel vaak verdrietig. De kinderen hopen dat Pink snel weer wat vrolijker wordt en dat zijn mama hulp krijgt.

Blue in de klas

Blue helpt ook leerkrachten om in de klas het gesprek te hebben over dit moeilijke onderwerp. Door in de klas over dit onderwerp te praten, leren kinderen wat kindermishandeling is en dat het niet normaal is als kinderen zich thuis niet veilig kunnen voelen. Er zijn verschillende lesmaterialen beschikbaar om het gesprek in de klas te hebben. 

Filmpjes

Kijk samen in de klas naar de filmpjes van Blue en Yellow. www.ikbenblue.nl

Werkboekje Blue

Lees de stripverhaaltjes van Blue en Yellow. Laat kinderen de invulstrip invullen en praat hier samen over.  

Praten helpt-pot

De Praten helpt-pot is bedoeld om in de klas het gesprek te hebben over hoe het thuis gaat. In de pot zitten 34 vragenkaartjes met uiteenlopende vragen.

Kleurplaat

Een leuke kleurplaat voor de lagere klassen.

Posters

De posters zijn een herkenningsmiddel voor kinderen in de klas en een reminder dat praten mag en helpt.

Handige websites

Voor leerkrachten
Voor kinderen

Boekenlijst

Daniëlle Steggink – Daar zwemt Sonnie!

Leeftijd: 2-6 jaar. Daar zwemt Sonnie is een prentenboek over seksueel misbruik. De volwassen eend raakt Sonnie op plekken aan wat hij niet fijn vindt en Sonnie vind het lastig om dit aan te geven.

Ilona Lammertink en Els Vermeltfoort – Grote mensen mogen ook niet slaan

Leeftijd: vanaf 5 jaar. Luuks vader is soms zo boos dat hij gaat schreeuwen en ook slaan. Oma merkt dat Luuk bang en verdrietig is. Ze laat hem een verdriettekening maken en praat met hem. Prentenboek met kleurrijke illustraties en informatie over huiselijk geweld, om voor te lezen en over te praten.

Anton Horeweg – Dit is een verschrikkelijk boek met een gouden boodschap

Leeftijd: vanaf 10 jaar. Veel kinderen maken iets ergs mee, zonder dat ze dat doorhebben. Dat komt omdat ze niet weten wat ‘normaal’ is. Ja, ze weten heus wel dat je niet keihard moet boeren door de klas. Of dat het niet normaal is om in de winter in je zwembroek naar school te gaan. Maar is het normaal als je thuis of op school uitgescholden wordt? Of klappen krijgt? In dit boek lees je wat er kan gebeuren als je iets ergs meemaakt of als je het thuis niet altijd fijn hebt. Meester Anton vertelt hoe je je kunt voelen, met wie je daarover kunt praten, en vooral: dat het niet jouw schuld is!

Martine Delfos – Sanne

Leeftijd: 6-10 jaar. Sanne is een therapeutisch verhaal bedoeld voor kinderen die te maken hebben met mishandeling en als gevolg daarvan een laag zelfbeeld hebben. Dit boek is een hulpmiddel om de problematiek uit te leggen en bespreekbaar te maken.

Martine Delfos – Blijf van me af!

Leeftijd: 6-12 jaar. Marijke weet niet hoe ze dat vervelende gedoe van haar stiefvader moet stoppen. De schoolarts gaat haar daarbij helpen. Dit boek is bedoeld voor meisjes die te maken hebben met seksueel misbruik. Het is een hulpmiddel bij het uitleggen en bespreekbaar maken van het probleem. Er is ook een boek voor jongens. Dat gaat over Peter die niet weet hoe hij dat vervelende gedoe van zijn stiefvader moet stoppen.

Martine Delfos – Het is niet leuk!

Leeftijd: 6-12 jaar. Maarten en Jan hebben een hut gebouwd. Marieke wil hem graag zien, maar de hutregels zijn heel vreemd. Een voorleesverhaal voor kinderen die te maken hebben met seksueel misbruik. Het dient als hulpmiddel bij het uitleggen en bespreekbaar maken van het onderwerp.