Een scheiding is altijd pijnlijk voor kinderen. Kinderen durven er niets van te zeggen, maar voelen zich steeds meer verscheurd tussen twee fronten. Dwing ze dus niet om partij te kiezen voor een van de ouders. Met deze dringende oproep, gevat in een brief aan wethouder Dilek Odabasi, beschreef ervaringsdeskundige Marjolein van Villa Pinedo wat ouders, maar ook vrienden, buren, ooms en tantes kunnen doen om te voorkomen dat een scheiding escaleert en kinderen de dupe worden.
Daarmee werd direct het thema benoemd van de bijeenkomst in het Dr. Mollercollege in Waalwijk, op woensdag 20 november. André Rouvoet, voormalig minister van Jeugd en Gezin, was aanwezig namens het Platform Scheiden zonder Schade. Hij schotelde de 170 aanwezigen wat cijfers voor. Ruim 60.000 thuiswonende kinderen maken jaarlijks een scheiding mee. 16.000 kinderen hebben daar ernstig last van. En ongeveer 9.000 kinderen per jaar heeft na de scheiding geen contact meer met één van de ouders. Rouvoet werkt met het Platform Scheiden zonder Schade aan samenwerking tussen diverse zorginstanties. “Wij zijn er om allerlei initiatieven en organisaties met elkaar in verband te brengen”, vertelde Rouvoet. “Nu werkt iedereen nog te veel voor zichzelf. Als een kind in de knel komt is er vanuit jeugdzorg maar een beperkt aantal interventies mogelijk. Maar bij complexe scheidingen is er vaak ook sprake van problematiek bij de ouders. Of van schulden. Dat vraagt om brede samenwerking van mensen uit diverse disciplines.”
En, heel belangrijk: er komen experimenten met een scheidingsloket in regiolabs. Daar wordt laagdrempelig informatie geboden over scheiden, waarbij vooral de-escalerend moet worden gewerkt.
Vertrouwenspersoon
Van de theorie naar de praktijk. Kindbehartiger Marieke Lips staat dagelijks kinderen terzijde in scheidingszaken. Zij wist de zorgen van kinderen goed te verwoorden: 94% van de kinderen maakt zich zorgen over wat er met ze gaat gebeuren. En maar liefst 79% denkt: Ik ben bang dat de problemen mijn schuld zijn. Lips pleit er bij scheidingen voor om een neutrale derde persoon aan te wijzen, die primair het belang van het kind behartigt. Bij zo’n vertrouwenspersoon kan het terecht met zorgen of vragen omtrent de scheiding en het gedrag van de ouders. Belangrijk: want kinderen hebben veel te lijden onder een scheiding, maar durven dat niet aan hun ouders te vertellen. Die hebben het immers al moeilijk genoeg.
Innovatielab
Berna Trommelen, projectcoördinator van de Taskforce Kindermishandeling Regio Hart van Brabant, vertelde over het Innovatielab dat plaatsvond op 13 september: de dag van de geschieden ouders. Daarbij werden plannen ontwikkeld om een scheiding voor de kinderen zo goed mogelijk te laten verlopen. Hilvarenbeek en Waalwijk zijn proefgemeenten voor toepassing van de ideeën uit het Innovatielab.
Drie heel actieve werkgroepen presenteerden hun ideeën aan de zaal. Goed passend bij de voorgaande sprekers was de verbinding van zorg en recht. Er wordt gepleit voor één gezinsvertegenwoordiger in plaats van twee advocaten. Inzetten op dialoog in plaats van standpunten. Door goed gecoördineerde zorg, maar ook door met één gezinsadvocaat naar de rechter te gaan, in plaats van met twee advocaten die bij de rechter elk het gelijk van hun eigen partij proberen te halen. Zo kunnen complexe scheidingen zoveel mogelijk worden voorkomen.
Een tweede projectgroep pleit voor een steunfiguur voor het kind. Het kind mag die zelf kiezen en het moet gaan om iemand uit het eigen netwerk. Desgewenst kan de steunfiguur door iemand uit het netwerk worden begeleid. Ook dit idee sluit perfect aan bij de plannen die André Rouvoet en Marieke Lips presenteerden.
Altijd Samen Ouders
Het 3e idee is het ASO-plan: Altijd Samen Ouders. De bedenkers stellen voor om ouders direct na de geboorte van een kind, als de relatie nog prima is, al te vragen: schrijf nu eens op wat je later een ideale oplossing voor je kind zou vinden, als jullie eventueel uit elkaar zouden gaan. Mocht het dan zover komen, dan ligt er een document waar ouders naar kunnen kijken en waarbij ze weten waar ze naar zouden moeten streven. Daarmee worden ouders, ook als de relatie al flink is verstoord, weer gewezen op datgene wat het belangrijkste is: het welzijn van hun kind. Via het consultatiebureau en de middelbare school reist het document mee met het kind, tot het 18 jaar is.
Villa Pinedo
Wethouder Dilek Odabasi kondigde aan dat Waalwijk in 2020 start met het scheidingsloket. Dat wordt gekoppeld aan de dienstverlening van Villa Pinedo, een stichting die zich inzet voor de steun aan kinderen van gescheiden ouders. Dat gaat via een internetforum, waar een groot aantal ervaringsdeskundige ‘buddies’ antwoord geeft op de vragen van kinderen. De dienstverlening wordt uitgebreid naar Youtube en Instagram, want dat zijn de media die kinderen gebruiken. Odabasi: “Met het loket bieden we laagdrempelige ondersteuning aan ouders, digitaal of persoonlijk. Mensen hoeven dan niet meteen de stap naar de zorg te maken. Het gaat erom dat we ze naar het luiste loket verwijzen. Dat kan ook Villa Pinedo zijn.” Het is echt een pilot, dus de plannen worden niet in beton gegoten. “Het wordt een ‘lerend loket’: we passen het aan naar gelang de bevindingen”, besloot de wethouder.