Bij de kapper

'Ik ben gewend
om naar mensen
te luisteren'

Kapper Irma Geraerts vindt het belangrijk om haar klanten echt te zien en door te kunnen verwijzen als ze zich zorgen maakt. De workshop ‘Sterk Knippen’ hielp haar om signalen van huiselijk geweld beter te herkennen. Door erover te praten met klanten hoopt ze het taboe te kunnen doorbreken.

De Taskforce Kindermishandeling Hart van Brabant vindt dat praten over kindermishandeling en huiselijk geweld normaal moet worden en dat iedereen de verantwoordelijkheid heeft om zorgzaam te zijn voor anderen, zeker voor kwetsbare kinderen. De samenleving kan hier op veel plekken een bijdrage aan leveren. Daarom wil de Taskforce het thema op de kaart zetten bij allerlei beroepsgroepen en vrijwilligersorganisaties. Zodat niet alleen in het jeugdhulpverleningscircuit kennis en aandacht is voor dit thema, maar ook op allerlei andere plekken. Want iedereen kan iets doen om kindermishandeling terug te dringen!

Training en voorlichting

Een manier om kennis en bewustzijn te verhogen is het geven van training en voorlichting. Zo heeft het Coördinatiepunt Trainingen, een initiatief van de Taskforce Kindermishandeling, diverse trainingen ontwikkeld voor specifieke doelgroepen. Ook zijn er de afgelopen jaren veel voorlichtingsbijeenkomsten georganiseerd voor bijvoorbeeld brandweer, scouting, sportverenigingen en studenten van de sportopleiding.

Ook de kapper kan het verschil maken

Iemand die ook het verschil kan maken is de kapper. De kapper wordt onder slachtoffers van huiselijk geweld vaak genoemd als iemand die ze vertrouwen en aan wie ze hun verhaal willen doen. Dat komt volgens Irma Geraerts omdat kappers hun klanten regelmatig zien. ‘Ik ben gewend om naar mensen te luisteren en zie het als het met iemand niet zo goed gaat. Zo zat een klant een jaar na het overlijden van haar man erg in de put, ze zat huilend in de stoel. Ik durfde haar zo het weekend niet in te laten gaan en heb het telefoonnummer gegeven van een voor mij bekende psycholoog. Die heeft ze gelukkig meteen gebeld.’

Gedragsverandering

Al 24 jaar runt Geraerts haar eigen kapsalon. Een klant attendeerde haar op de training Sterk Knippen, een training die kappers leert hoe zij signalen van huiselijk geweld kunnen oppikken. ‘Natuurlijk zie je het als iemand blauwe plekken heeft of als er haren uit het hoofd zijn uitgetrokken. Maar misschien nog wel een belangrijker signaal: zie je een gedragsverandering? Zo kan iemand bij een plotselinge aanraking opeens in elkaar kruipen of verkrampen, terwijl dat eerder niet het geval was.’

Tijdens de training kwam ook aan bod welke vragen Geraerts kan stellen en wat ze vervolgens kan doen. ‘Vragen hoe het met iemand gaat en of je misschien kunt helpen: het klinkt zo simpel, maar het is zo belangrijk om te doen. En tijdens een volgend bezoek van de klant kan ik even terugkomen op het vorige gesprek en vragen hoe het nu gaat. Het is niet aan mij om het probleem op te lossen, ik kan wel tools aanreiken zodat mensen hulp kunnen zoeken. In mijn zaak ligt daarom een sheet van de training waarop alle belangrijke telefoonnummers staan.’

Drempel verlagen

Geraerts volgde de training in november. Tot nu toe heeft ze nog geen mensen geknipt waarbij ze signalen van een onveilige thuissituatie heeft opgepikt. ‘Ik vertel mijn klanten, kinderen en volwassenen, dat ik de training heb gevolgd. Ik hoop dat de drempel hierdoor kleiner wordt om met mij te praten, maar ook dat het normaler wordt om over dit onderwerp te praten. Ze weten nu dat als ze een vraag hebben ze bij me terecht kunnen. Ik hoop dat veel meer kappers en thuiskappers, die ook echt achter de voordeuren komen, de training gaan volgen. Want al pikken we er allemaal 1 kind uit die in een onveilige thuissituatie zit: dat zou heel mooi zijn.’

In de toekomst gaat het Coördinatiepunt Trainingen de training ook aanbieden aan andere beroepsgroepen zoals schoonheidsspecialisten, dierenartsen en fysiotherapeuten. Want ook zij kunnen helpen om huiselijk geweld te signaleren.

Handgebaar

De training Sterk Knippen is nieuw in Nederland en gebaseerd op de Amerikaanse training Shear Haven, gericht op professionals in de beauty-industrie. Geraerts wil ook aandacht vragen voor een ander fenomeen dat is overgewaaid uit Amerika: een handgebaar waardoor kinderen en jongeren kunnen laten weten dat ze te maken hebben met huiselijk geweld. ‘Het handgebaar kwam er in de coronapandemie toen er bijna wereldwijd sprake was van strenge maatregelen waardoor huiselijk geweld toenam. Je kunt het gebaar bijvoorbeeld gebruiken als je online met iemand in gesprek bent of tijdens een online les. Je vouwt je duim in je platte hand en sluit vervolgens je hand. Het handgebaar redde een 16-jarig Amerikaans meisje uit handen van een ontvoerder.’

Hartenkreet

Zorg dat het taboe op het spreken over kindermishandeling en huiselijk geweld verdwijnt. Kijk naar de actualiteit ….. grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer …. Het begint bij het zien en erover praten. Dus ja, ook werkgevers zijn een belangrijke doelgroep. Zij kunnen meehelpen om dit aan te pakken. Kijk bijvoorbeeld eens naar de oorzaken van ziekteverzuim. Zorg voor informatie- en inspiratie bijeenkomsten voor tal van disciplines. Zet de maatschappelijke schijnwerper op het onderwerp zodat iedereen erover durft te praten en weet waar er steun gevonden kan worden …. Ook de kinderen zelf.

Slachtoffers vinden het door angst, schaamte en schuldgevoel vaak moeilijk om hulp te zoeken bij politie en Veilig Thuis, maar maken wel wat meer gebruik van informele hulp, zoals familie en vrienden. In bijvoorbeeld de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Australië zijn kappers getraind om huiselijk geweld te signaleren en bespreekbaar te maken en om slachtoffers te verwijzen naar hulp.

Kapsalons blijken een goede plek om vrouwelijke slachtoffers van partnergeweld/huiselijk geweld te bereiken omdat vrouwen zich er vaak comfortabel en veilig voelen. Bij kappers is er fysiek contact, waardoor kappers ook fysieke signalen kunnen opmerken. Onder kappers is er bereidheid om een training te volgen en deze rol op zich te nemen, blijkt uit Australisch onderzoek.

In Nederland is nog niet onderzocht hoe kappers de training Sterk Knippen hebben beleefd en inzetten. Er is ook nog niet onderzocht hoe kappers die nog niet zijn getraind aan kijken tegen het adresseren van partnergeweld/huiselijk geweld en het volgen van een training. Aangezien zij een belangrijke rol kunnen vervullen in het ondersteunen van slachtoffers wil het Radboudumc hier onderzoek naar doen.

Op die manier verzamelen we kennis over hoe de training geoptimaliseerd kan worden en wat de kappersbranche nodig heeft om met dit thema om te gaan. Het is een belangrijke stap in het onderzoeken in hoeverre en op welke manier bepaalde beroepsgroepen die opereren in de hele maatschappij een belangrijke rol kunnen spelen in het signaleren van dit geweld en het doorverwijzen naar hulp.

Coördinatiepunt Trainingen

Als je je zorgen maakt om een kind, is het belangrijk om te weten wat je moet doen. Het Coördinatiepunt Trainingen biedt voorlichting en training op maat voor professionals en vrijwilligers die te maken hebben met kinderen.

Het Coördinatiepunt Trainingen is een initiatief van de Taskforce Kindermishandeling. De aanscherping van de meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling in 2019 was de aanleiding voor de Taskforce om het bestaande trainingenaanbod onder te loep te nemen. Dit aanbod bleek nogal divers te zijn en vaak niet afgestemd op het beleid in de regio Hart van Brabant. Terwijl juist een eenduidig kennisniveau, gebruik van dezelfde taal en kennis van regionale afspraken essentieel zijn voor een effectieve aanpak en samenwerking tussen organisaties. Redenen dus om een nieuw regionaal trainingsaanbod te ontwikkelen.

Om dit te realiseren, is het Coördinatiepunt Trainingen gevormd. Dit is een samenwerking van de academies van IMW en Sterk Huis en Veilig Thuis.

CIJFERS

Sinds de oprichting in 2019 gaf het Coördinatiepunt:

Tevens zijn er E-learnings ontwikkeld over de 5 gezinsprofielen en over het risicotaxatie instrument scheiden. Het Coördinatiepunt Trainingen wordt voortgezet in het Regionaal Expertisecentrum.